Nghệ An, tỉnh có tiềm năng lâm nghiệp lớn, đang đặt mục tiêu thay đổi cuộc chơi trong ngành chế biến gỗ. Thay vì xuất khẩu dăm gỗ và viên nén, tỉnh đang hướng đến sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn, phù hợp với xu thế kinh tế tuần hoàn và công nghệ cao. Hội thảo diễn ra mới đây đã chỉ ra những tồn tại, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp đột phá để hiện thực hóa tham vọng này.
Toàn cảnh Hội thảo Giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản giai đoạn 2025-2030
Nghệ An là tỉnh có diện tích rừng lớn nhất cả nước, với gần 200.000 ha rừng trồng cung cấp nguyên liệu. Đây là lợi thế không thể phủ nhận để phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản. Tuy nhiên, theo đánh giá tại Hội thảo “Giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản giai đoạn 2025-2030” vào ngày 15/9/2025, ngành lâm nghiệp tỉnh vẫn còn nhiều điểm nghẽn.
Thực trạng đáng báo động nhất là sự thiếu hụt các nhà máy chế biến quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao. Phần lớn các cơ sở hiện tại hoạt động nhỏ lẻ, manh mún, thiếu sự liên kết trong chuỗi giá trị. Hơn nữa, dù sản lượng gỗ khai thác đạt khoảng 1,65 triệu m³ mỗi năm, nhưng có tới 80% là gỗ nhỏ, chủ yếu được sử dụng để sản xuất dăm gỗ và viên nén. Điều này khiến giá trị kinh tế thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu.
Giải pháp từ các chuyên gia
Hội thảo đã trở thành diễn đàn để các chuyên gia đề xuất những giải pháp chiến lược. Đại diện Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm nhấn mạnh việc cần rà soát và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào trồng rừng gỗ lớn và quản lý rừng bền vững có chứng chỉ. Đây là điều kiện tiên quyết để tạo ra nguồn nguyên liệu chất lượng cao.
Ngoài ra, PGS.TS Vũ Huy Đại, Trưởng phòng Khoa học và Công nghệ, Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam, đề xuất Nghệ An cần xây dựng Đề án “Phát triển ngành chế biến gỗ và lâm sản tuần hoàn, số hóa tại Nghệ An giai đoạn 2025-2030.” Theo ông, việc ứng dụng công nghệ cao và kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. Ông cũng kiến nghị thành lập các trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn vay, đào tạo và nghiên cứu phát triển (R&D).
Hướng đi mới và tham vọng lớn
Trước những thách thức, Nghệ An đã và đang thể hiện quyết tâm thay đổi. Tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư, từng bước hình thành chuỗi liên kết sản xuất-chế biến-tiêu thụ. Một số nhà máy tiêu biểu đã đi vào hoạt động như: Công ty Biomass Fuel Việt Nam, Công ty BVN Thanh Chương, Nhà máy gỗ MDF Nghĩa Đàn của Công ty Lâm nghiệp Tháng Năm, v.v.
Trong tương lai gần, trọng tâm của tỉnh sẽ là đẩy nhanh tiến độ phát triển Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ. . Đây là một chiến lược then chốt nhằm thu hút các dự án đầu tư có công nghệ tiên tiến, chuyên sản xuất các sản phẩm chế biến sâu có giá trị gia tăng cao. Tại Hội thảo, quy hoạch chung xây dựng khu này đến năm 2045 cũng đã được công bố, khẳng định tầm nhìn dài hạn của tỉnh.
Với sự đồng bộ giữa chính sách, công nghệ và tầm nhìn chiến lược, Nghệ An đang từng bước chuyển mình, kỳ vọng tạo ra một nền kinh tế xanh, bền vững từ tiềm năng rừng dồi dào của mình./.
BLNCNC