Trong thời gian gần đây, ngành sản xuất viên nén gỗ tại các tỉnh Nghệ An và Quảng Nam đang trải qua một sự phát triển đáng kể với các nhà máy quy mô lớn, dây chuyền sản xuất hiện đại, và vốn đầu tư đáng kể, thường từ 200 đến 300 tỷ đồng cho mỗi nhà máy. Dù là một ngành công nghiệp mới mẻ tại Việt Nam, nhưng dự báo cho thấy, sản xuất viên nén gỗ có tiềm năng lớn trong việc gia nhập vào nhóm sản phẩm nông lâm nghiệp xuất khẩu với kim ngạch trên 1 tỷ USD.
Theo ông Nguyễn Thanh Phong, Chi hội trưởng Chi hội Viên nén gỗ thuộc Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam và là Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần năng lượng sinh học Phú Tài (tỉnh Bình Định), vào năm 2021, Việt Nam đã xuất khẩu tổng cộng 3,5 triệu tấn viên nén gỗ với kim ngạch vượt qua mức 413 triệu USD.
Trong năm 2022, lượng xuất khẩu của ngành này tiếp tục tăng lên gần 4,7 triệu tấn với kim ngạch trên 700 triệu USD, tăng 35% về lượng và 81% về giá trị so với năm 2021. Hiện tại, Việt Nam đã trở thành quốc gia xuất khẩu viên nén gỗ lớn thứ hai trên thế giới và được dự báo rằng kim ngạch xuất khẩu viên nén gỗ Việt Nam sẽ đạt 1 tỷ USD vào năm 2023.
Đầu tư và Quản Trị Hiện Đại
Các nhà máy sản xuất viên nén gỗ tại Nghệ An và Quảng Nam đã đánh dấu một sự thay đổi đáng kể với sự hiện đại hóa và quản trị chặt chẽ. Trước đây, ngành sản xuất viên nén gỗ thường sử dụng trấu làm nguyên liệu chính, dẫn đến việc sử dụng dây chuyền sản xuất thô sơ và nhỏ bé.
Tuy nhiên, tháng 11 năm 2022, việc thăm quan một số nhà máy sản xuất viên nén gỗ tại Nghệ An và Quảng Ngãi đã khiến tôi ngạc nhiên trước những dây chuyền sản xuất hoàn toàn hiện đại và đồ sộ. Để sản xuất viên nén gỗ, cần sử dụng công nghệ tân tiến, thiết bị tiên tiến nhất, quản trị kỹ lưỡng, và tất nhiên, đầu tư lớn.
Một ví dụ là Nhà máy viên nén cổ phần năng lượng Dung Quất tại Bình Sơn, Quảng Ngãi, với hai dây chuyền sản xuất được nhập khẩu từ Hà Lan, vốn đầu tư lên đến 250 tỷ đồng. Nhà máy này có công suất sản xuất 20.000 tấn viên nén mỗi tháng, tức là 240.000 tấn/năm. Sản phẩm của nhà máy này được xuất khẩu đến Nhật Bản, Hàn Quốc và EU.
Quản lý Nguồn Nguyên Liệu Chặt Chẽ
Một yếu tố quan trọng trong ngành sản xuất viên nén gỗ là nguồn nguyên liệu. Nhà máy thường sử dụng hai nguồn chính: phụ phẩm từ ngành nông nghiệp và lâm nghiệp, và mùn cưa, dăm bào. Mùn cưa và dăm bào được coi là nguyên liệu tốt nhất để sản xuất viên nén gỗ vì chúng không cần qua quá trình nghiền và có độ ẩm thấp, giảm chi phí sấy khô.
Tuy nhiên, do lượng mùn cưa có hạn, nguyên liệu chủ yếu là phụ phẩm từ ngành nông nghiệp và lâm nghiệp. Điều này đặc biệt quan trọng khi các thị trường đòi hỏi sự đảm bảo tính hợp pháp của nguyên liệu, đặc biệt là đối với EU, đòi hỏi nguyên liệu phải có chứng nhận FSC (Chứng nhận Rừng Bền Vững Quốc Tế). Do đó, các công ty phải ký kết hợp đồng mua nguyên liệu từ các hộ dân và cơ sở trồng rừng đã đạt chứng nhận FSC.
Xuất Khẩu Sang Thị Trường Quốc Tế
Những sản phẩm viên nén gỗ này chủ yếu được xuất khẩu đi Nhật Bản và trong tương lai gần, điều này sẽ mở rộng sang thị trường EU. Sự hiện đại hóa và quản trị chặt chẽ trong ngành sản xuất viên nén gỗ Việt Nam đã đẩy mạnh ngành này thành một ngành công nghiệp có tiềm năng tỷ đô và góp phần đáng kể vào xuất khẩu của đất nước.
Đình Cường tổng hợp